Chủ nghĩa xã hội nhà nước theo truyền thống được ủng hộ như một phương tiện để đạt được quyền sở hữu công cộng các phương tiện sản xuất thông qua quốc hữu hóa các ngành công nghiệp. Điều này đã được dự định là một giai đoạn chuyển tiếp trong quá trình xây dựng một nền kinh tế xã hội chủ nghĩa. Các mục tiêu của việc quốc hữu hóa là để tước quyền sở hữu của các nhà tư bản lớn và củng cố ngành công nghiệp để lợi nhuận sẽ thành tài chính công chứ không phải là tài sản riêng. Quốc hữu hóa sẽ là bước đầu tiên trong một quá trình lâu dài của việc xã hội hoá sản xuất. Giới thiệu quản lý nhân viên và tổ chức lại sản xuất để sản xuất trực tiếp để sử dụng chứ không phải là vì lợi nhuận.[15]

Các nhà dân chủ xã hội truyền thống và những người theo chủ nghĩa xã hội dân chủ phi cách mạng biện hộ cho một chuyển tiếp hòa bình dần dần, từ chủ nghĩa tư bản sang chủ nghĩa xã hội. Họ muốn xóa bỏ chủ nghĩa tư bản, nhưng thông qua cải cách chính trị chứ không phải là cuộc cách mạng. Phương pháp tiệm tiến này bao hàm việc sử dụng bộ máy nhà nước hiện hành để từng bước chuyển xã hội về hướng chủ nghĩa xã hội, và đôi khi bị chế nhạo bởi các nhà chủ nghĩa xã hội khác là một hình thức "chủ nghĩa xã hội từ trên cao" hay chính trị "chủ nghĩa tinh hoa" dựa trên các phương tiện bầu cử để đạt được chủ nghĩa xã hội..[16]

Ngược lại, chủ nghĩa xã hội Marx và chủ nghĩa xã hội mang tính cách mạng cho rằng một cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa là con đường thực tế duy nhất để thực hiện những thay đổi cơ bản trong cơ cấu của xã hội. Người Marxist thường duy trì quan điểm là, (một số tin vào đập tan nhà nước ngay lập tức) sau một thời gian nhất định dưới chủ nghĩa xã hội, nhà nước sẽ "tàn lụi" vì phân biệt giai cấp không còn tồn tại và dân chủ đại diện sẽ được thay thế bởi nền dân chủ trực tiếp trong các hiệp hội công còn lại bao gồm nhà nước cũ. Quyền lực chính trị sẽ được phân cấp và phân bố đều trong nhân dân, tạo ra một xã hội cộng sản.